بررسی پتروگرافی، سنگ شناسی و ژئوشیمی معادن زغال سنگ منطقه اولنگ، استان گلستان

در این مطالعه پتروگرافی، ژئوشیمی و محیط رسوبی نهشته های زغال سنگی منطقه اولنگ با سن تریاس بالایی تا ژوراسیک زیرین در شمال شرق ایران مورد بررسی قرار گرفته است. هرکدام از گروه های ماسرالی ویترینیت، اینرتینیت و لیپتینیت به ترتیب دارای متوسط 4/0 ،9/8 ،3/82 درصد حجمی هستند. ماسرال های گروه ویترینیت شامل کالوتلینیت، کالودترینیت و کورپوژلینیت هستند. سمی فوزینیت و فوزینیت فراوانترین ماسرال های گروه ماسرالی اینرتینیت هستند. از گروه ماسرالی لیپتینیت ماسرالهای اسپورنیت، کوتینیت و رزینیت در اغلب لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ حضور دارند. این زغال سنگ ها غنی از ویتریت هستند. بازده خاکستر لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ از 21/1 تا 81/30 درصد وزنی تغییر می کند. آنالیز پراش اشعه ایکس (xrd) بر روی نمونه زغال سنگ ها و خاکستر آن ها و همچنین نتایج sem-edx نشان دهنده حضور کانی های کائولینیت، کوارتز، سیدریت، پیریت، بیوتیت، کلریت و ایلیت در لایه های زغال سنگی معادن اولنگ می باشد. شاخص ژله ای شدن (gi) و شاخص حفظ شدگی بافت (tpi) نشان می دهند که لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ منشاء دریاچه ای دارند. این زغال سنگ ها در بخش پایینی دشت دلتایی نزدیک به دریاچه های آب شیرین نهشته شده اند. شاخص آب زیرزمینی دلالت بر آن دارد که این لایه ها در mire های تحت شرایط هیدرولوژیکی rheotrophic تکامل یافته اند. مقادیر شاخص گیاهی (vi) نیز غلبه گیاهان آبزی و علفی را در تشکیل این زغال سنگ ها نشان می دهد. عناصر اصلی و فرعی لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ بر اساس ضرایب همبستگی شان با بازده خاکستر در چهار گروه (rb, k, cs, si)a ، (al)b ، (tl, ca, nb, ta,v)c و (cr, hf, sn, zr, th, zn, ti, ba, w, mg, na, p, sr, co, cu, mo, ni, u, fe, ca)d جای می-گیرند. دو گروه اول به واسطه داشتن ضرایب همبستگی مثبت با بازده خاکستر دارای قرابت غیرآلی هستند. عناصر گروه های c و d رابطه منفی یا ضعیفی با بازده خاکستر دارند. بر اساس آنالیز همبستگی، آنالیز خوشه ای و ویژگی های توزیع عناصر نادر خاکی دو شکل رخدادی مجزا برای این عناصر می توان در نظر گرفت: 1) همراهی این عناصر با کانی های فسفاته ای چون مونازیت یا مواد آلی فسفاته. 2) همراهی با گروه ماسرالی ویترینیت. زغال سنگ های منطقه اولنگ از نظر عناصر zn, mn و p بسیار غنی تر از متوسط خاکستر زغال سنگ های جهان هستند.